بررسی گروه های حرف اضافه ای زبان فارسی و کاربرد های آموزشی آن ها

چکیده گروه حرف اضافه ای در جملات زبان فارسی نقش های مختلفی را به عنوان سازه ای مستقل می پذیرد، علاوه برآن می تواند وابسته ی گروه های اسمی، صفتی و قیدی نیز باشد. زبان شناسان و دستور نویسان دیدگاه های متفاوتی درباره ی گروه های حرف اضافه ای زبان فارسی دارند که همین امر ضرورت پژوهش بیشتر را در این زمینه آشکار می سازد. دستور نقش و ارجاع که یکی از نظریه های نقش گرا می باشد، دسته بندی ای را از گروه های حرف اضافه ای ارائه نموده که می تواند برای بررسی این گروه ها در زبان فارسی مورد استفاده قرار گیرد. در این نظریه، حروف اضافه در دو مقوله ی محمولی و غیرمحمولی قرار می گیرند. گروه اول مانند محمول ها عمل می کنند، یعنی اطلاعاتی را برای بندی که در آن ظاهر می شوند، فراهم می کنند. گروه دوم اطلاعات معنایی برای بند فراهم نمی کنند و گروه اسمی پس از آن ها توسط محمول (فعل) تعیین می شود. گروه های حرف اضافه ای نیز به سه دسته، گروه حرف اضافه ای افزوده، نشانگر موضوع و موضوع- افزوده تقسیم می شوند، این دسته بندی شامل گروه های حرف اضافه ای زیر در زبان فارسی می شود: دردسته ی اول، حروف اضافه ی محمولی به عنوان هسته در گروه حرف اضافه ای که در جایگاه نحوی ادات ظاهر شده، ایفای نقش می نمایند. این گروه ها دربردارنده ی اطلاعات اضافی و حاشیه ای هستند، مانند: من معلمم را در خیابان دیدم. در دسته ی دوم، حروف اضافه ی غیر محمولی، اطلاعات معنایی اساسی به بند اضافه نمی کنند و گروه اسمی پس از آن ها توسط محمول تعیین می شود، یعنی گروه حرف اضافه ای یکی از موضوع های محمول می باشد، مانند: پدرم این خانه را به من بخشید. در دسته ی سوم، حرف اضافه، نشانگرموضوع برای محمول است ولی بر معنای بند نیز می افزاید، مانند: او کتاب را روی میز گذاشت. در این پژوهش که از نوع توصیفی- تحلیلی است و از مفاهیم نظری دستور نقش و ارجاع بهره می گیرد، پس از معرفی اجمالی دستور نقش و ارجاع و ارائه ی پیشینه ی مطالعه ، به بررسی گروه های حرف اضافه ای زبان فارسی بر اساس دسته-بندی مطرح شده در این نظریه خواهیم پرداخت. همچنین راهکارهایی برای آموزش این گروه ها به فارسی آموزان ارائه خواهد شد. گروه های حرف اضافه ای در زبان فارسی کاربرد های متنوعی دارند و می توانند به عنوان سازه ای مستقل، در نقش قید، موضوع فعل های دو موضوعی، سه موضوعی، قید مکان اجباری و مسند به کار بروند، تمامی این کاربرد ها با توجه به دسته بندی دستور نقش و ارجاع از گروه های حرف اضافه ای مورد بررسی قرار می گیرد. تقسیم بندی گروه های حرف اضافه ای بر اساس دستور نقش و ارجاع، گروه های حرف اضافه ای را که سازه ای مستقل هستند در بر می گیرد اما در زبان فارسی گروه های حرف اضافه ای به عنوان وابسته ی اسم، صفت، قید و شبه جمله نیز به کار می روند، این سازه ها نیز مورد تحلیل و بررسی واقع می شوند. درفصل آخر آموزش این گروه ها مورد توجه قرار خواهد گرفت و پس از ارائه ی راهکارهایی برای آموزش آن ها،کاربردی که مفاهیم نظریه ی دستور نقش و ارجاع در آموزش این گروه ها می تواند داشته باشد، تحت دو عنوان یعنی، راه های ایجاد تمایز بین متمم قیدی و متمم فعلی و ارائه ی کاربرد های محمولی و غیر محمولی برای حروف اضافه ی پر کاربرد زبان فارسی ارائه می گردد. در خاتمه مقایسه ی مختصر گروه های حرف اضافه ای در زبان های انگلیسی و فارسی و بررسی خطاهای مرتبط با کاربرد حروف اضافه مورد توجه قرار خواهد گرفت.